“Qərb Rusiyanın Qafqazdakı təsirinə real alternativ təklif edə bilməz. Əksinə, ABŞ və Avropanın hərəkətləri son dərəcə məsuliyyətsizdir və regionda millətlərarası münaqişəyə səbəb ola bilər. Qərb analitikləri Moskvanı antaqonist regional güc kimi təqdim edirlər, lakin ABŞ və Aİ nə istədiklərinə diqqətli olmalıdırlar”. JAMAZ.İNFO xəbər verir ki, bu fikirlər Amerikada nəşr olunan “Responsible Statecraft” qəzetində dərc olunmuş məqalədəndir.
Qəzet yazır ki, bir çox Qərb müşahidəçiləri Ukrayna münaqişəsi fonunda Kremlin Qafqazda təsirinin azalmasına işarə edərək, Rusiyanı regionda mütləq neqativ faktor olmaqda ittiham edirlər. “Onun ABŞ, NATO və ya Avropa İttifaqı ilə əvəz oluna biləcəyinə inanırlar. Ancaq bu tip baxış demək olar ki, hər cəhətdən yanlışdır. Rusiyanın təsiri iddia edildiyi kimi mənfi deyildi. Qərb isə həm geosiyasi mülahizələrə görə, həm də yuxarıda qeyd olunan qüvvələrin sabitliyi təmin etmək üçün bölgəyə qoşun yeritmək istəyinin olmaması səbəbindən onu əvəz edə bilmir. Çünki bu arqumentlər Qərbin Rusiyaya qarşı düşmənçiliyini artırır, eyni zamanda Rusiya idarəçiliyinə real alternativlər təklif edə bilməsə də, onlar çox məsuliyyətsizdirlər və regionda əsəbləri gərginləşdirən etnik münaqişələr törətmək riski daşıyırlar”.
“Responsible Statecraft”in məqaləsində qeyd edilir ki, Rusiyanın Ermənistanla hərbi ittifaqı, onun ərazisində Rusiya silahlı qüvvələrinin yerləşdirilməsi və NATO üzvü olan Türkiyənin Ermənistana hücumunun qarşısını alan Rusiyanın nüvə qalxanı olması inkar edilə bilməz. “Bu, Türkiyənin 1974-cü ildə Yunanıstan prezidenti Makarios hərbi xunta tərəfindən devrilməsindən sonra guya “türk icmasına kömək etmək üçün” Kiprə hücum etdiyi kimi Türkiyənin Azərbaycan türk xalqına yardım etmək istəyi ilə bağlıdır. Buna görə də Rusiyanın gücünün zəifləməsi ilə bağlı narahatlıqlara və Moskvanın Qarabağı qorumaq üçün Azərbaycanla münaqişəsinə müdaxilə edə bilməməsindən (bu, Rusiya-Ermənistan təhlükəsizlik müqaviləsinə tabe deyil) Ermənistanın qəzəbinə baxmayaraq, İrəvanın yaxın gələcəkdə hərbi ittifaqdan çıxması gözlənilmir”.
Yazıda bildirilir ki, əgər Rusiya 2020 -ci ilin İkinci Qarabağ müharibəsinə müdaxilə etməsəydi, orada (gec də olsa) atəşkəs əldə edərək Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin bölgədə yerləşdirilməsini təmin edə bilsəydi, Azərbaycan ordusunun hücumuna məruz qalan Qarabağ erməniləri Türkiyə və İsrailin dəstəyi, ən pis halda etnik təmizləməyə tab gətirərdi. “2018 -ci ilin antikorrupsiya “məxməri inqilabı” nəticəsində Nikol Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra Ermənistan Respublikası vətəndaşları Moskvaya getdikcə daha az etibar edir. Lakin bu, Qarabağ ermənilərinə aid edilmir, çünki onlar rus sülhməramlılarını təhlükəsizliyin yeganə təminatı hesab edir”.
Qəzet daha sonra yazır ki, son illər Moskva həqiqətən də var gücü ilə Ermənistan, Türkiyə və Azərbaycan arasında diplomatik balans axtarır. “Ermənistanla müttəfiq olmasına baxmayaraq, Rusiya hökuməti Azərbaycanı tam NATO-nun nəzarətinə vermək istəmir. O, həm də Türkiyənin sayəsində NATO və ABŞ-dan dəyərli strateji imkanlar qazanıb, bunu Ukraynadakı vəziyyətə yarı neytral yanaşması sübut edir. Bununla belə, Rusiyanın qeyri-müəyyənliyi Qərbin Qarabağ münaqişəsinə dərin təfriqəçi yanaşması ilə əks olunur. Bir tərəfdən Qərb ictimai rəyi (ümumiyyətlə bu məsələyə diqqət yetirdiyi dərəcədə) ümumiyyətlə ermənilərlə həmrəylik ifadə edir. Dini və mədəni yaxınlıq, ABŞ və Fransadakı böyük erməni diasporunun təsiri, eləcə də Ermənistanın bir qədər qüsurlu, lakin yenə də demokratik ölkə olması bu əhəmiyyəti daha da artırır. ABŞ daxili siyasətində erməni diasporunun (xüsusilə Kaliforniya seçkiləri üçün) 2022-ci ilin sentyabrında Nensi Pelosinin İrəvana (lakin Bakıya deyil) səfəri diqqəti cəlb etdi.
Digər tərəfdən, Qərb çətin ki, Krımın Ukraynadan ayrılmasını pisləyərkən Qarabağın Azərbaycandan ayrılmasını formal olaraq tanısın (baxmayaraq ki, hər iki halda Qərbin Kosovonun müstəqilliyini tanıması hüquqi presedent ola bilər). Üstəlik, Türkiyə indi “yarıya bölünmüş” olsa da, hələ də NATO-nun üzvüdür. Qərb onu tamamilə “atmaq” iqtidarında deyil. Azərbaycanın hakimiyyəti Qərbin ondan, eləcə də Fars körfəzi səlahiyyətlilərindən neft və qaz almasına mane olmur . Nəhayət, Vaşinqtondakı sərt anti-İran dairələri Azərbaycandan və İran azərbaycanlılarından İrana qarşı silah kimi istifadə etməyə ümid edirlər. İsrailin Azərbaycana silah verməsi də bununla izah olunur. Bu ziddiyyətli, lakin dərin kök salmış impulslar arasında sıxışan ABŞ və Avropa regiona qəti şəkildə müdaxilə etmək üçün lazım olan resursları və iradəni səfərbər etmək bir yana, Qafqaz üçün tutarlı və həyat qabiliyyətli strategiya hazırlaya bilməyəcək. Görünür, onlar hələ də ehtiyatlılığı ən uyğun kurs hesab edirlər”.
