Son zamanlar ölkədə qəribə gərginlik müşahidə olunur. Cəmiyyət hansısa gözlənti içindədir. Bunu müşahidəçilər də təsdiqləyir. Lakin gözləntinin nədən ibarət olduğu barədə konkret fikir yoxdur. Hazırda bu məsələ ilə bağlı iki yanaşma var. Birincisi, Qarabağda üçüncü müharibənin başlayacağıdır. İkincisi isə ölkədə Qazaxıstan hadisələrinin analoqunun olacağıdır.
Dövlət Təhlükəsizlik Xirmətinin sabiq əməkdaşı, politoloq Ərəstun Oruclu bu məsələ ilə bağlı maraqlı fikirlər səsləndirin. JAMAZ.İNFO xəbər verir ki, o, Azərbaycanda sabitliyi pozmaq üçün Rusiya və İranda bəzi təxribat qruplarının hazırlandığını açıqlayıb. “Bəli, Azərbaycana qarşı təxribat qruplarının qonşu ölkələrdə yaradıldığını bir yox, bir neçə müsahibəmdə demişəm. Və bu bəyanat hansısa feyk xəbərlərə əsaslanmır. Bu barədə etibarlı məlumatım var. Hətta məndə məlumat var ki, bu işlərdə kimin əli var və keçmiş azərbaycanlı yüksək rütbəli hərbçilərdən hansı Rusiya azərbaycanlılarının diaspor fəaliyyəti adı altında xidmətə götürülüb, müəyyən təlimlər keçib. Rusiyada yaşayan azərbaycanlılardan hansının İrana köçərək Tehranda, Təbrizdə, Qumda məskunlaşaraq Rusiyada yaşayan azərbaycanlı gəncləri, guya, təhsil məqsədi ilə İrana göndərdiyi barədə kifayət qədər mötəbər məlumatlar var. Onları xüsusi təlimlərə cəlb ediblər. Mən bu fəaliyyətlə məşğul olan və azərbaycanlıları bu işə cəlb edən şəxslərin adlarını bilirəm. Burada isə heç bir xoş niyyət və məqsəddən söhbət gedə bilməz”.
Onun sözlərinə görə, təxribat qruplarının hər zaman məqsədi ölkədə sabitliyi pozmaq olub. “Bu ilin yanvarında Qazaxıstanda bu ssenari tətbiq edilib. Sosial tələblər fonunda birdən-birə üsyançı qruplar meydana çıxdı. Onlar təsadüfən meydana çıxmamışdılar. Sonda elə bir vəziyyət yarandı ki, Qazaxıstan hökuməti Rusiyaya və Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) üz tutmağa, ölkədə sabitliyi və hakimiyyəti qorumaq üçün onlardan qoşun göndərməyi xahiş etməyə məcbur oldu. Bunun arxasındakı niyyət və planları ancaq təxmin etmək olar. Mən fərziyyələr irəli sürmək istəmirəm. Lakin Rusiya və KTMT-nin belə operativ reaksiyası göstərdi ki, əslində onlar bu vəziyyətə əvvəlcədən hazırlaşıblar. Yəni, əvvəlcə gözlənilən idi. Azərbaycanda da bunu edə bilərlər. Yəni Azərbaycanda Qazaxıstan ssenarisi istisna deyil”.
Eyni zamanda o, Azərbaycan hakimiyyətinin də bundan xəbərdar olduğunu güman edir. “Atılan adekvat addımlar, qabaqlayıcı tədbirlər nə dərəcədə effektivdir, bu başqa mövzudur. Məsələn, quru sərhədlərinin bağlanmasını COVID-in yayılması təhlükəsi ilə izah etmək ciddi deyil. Əslində məqsəd bu cür təxribat qruplarının ölkəyə girişinin qarşısını almaqdır. Amma bu, səmərəsizdir, çünki quru sərhədlərinin bağlanması ölkə daxilində gərginliyin artmasına gətirib çıxarır. Onların təsir dairəsi, son vaxtlar Azərbaycanda çox populyarlaşan “5-ci kolon” ifadəsini işlətsək daha doğru olar. Onlar təkcə təxribat qruplarından ibarət deyil. Deyə bilərik ki, o, ölkənin ictimai-siyasi həyatının demək olar ki, bütün işlərini əhatə edir, bütün qurum və strukturlarda mövcuddur. Və onların fəaliyyəti müəyyən şəkildə əlaqələndirilir”.
Ərəstun Oruclu “cəmiyyətdə hərbi eyforiyanın hökm sürür, ola bilərmi ki, müharibədən söhbət gedir” sualına cavab olaraq deyib ki, müharibə təhlükəsi göz qabağındadır. “Xüsusən də Tehran görüşündən sonra məlum oldu ki, bir tərəfdən İran və Rusiya, digər tərəfdən Türkiyə heç bir razılığa gələ bilmir. Çünki İran və Rusiyanın məqsədi Türkiyəni ən azı iki coğrafi bölgədən sıxışdırıb çıxarmaqdır. Onlardan biri Suriya, digəri isə Azərbaycandır. Bu da işə yaramadı. Əslində bu, diplomatik səylərin tükənməsi deməkdir. Gördük ki, Tehrandakı görüşdən sonra və ya ondan bir gün əvvəl Rusiya xarici kəşfiyyatının rəhbəri Sergey Narışkin Ermənistan və Azərbaycana səfər edib. Onun Azərbaycana səfəri, yumşaq desək, çox qəribə idi. O, mətbuat konfransı keçirsə də, hökumətə yaxın media səfəri demək olar ki, işıqlandırmadı. Onun haqqında yalnız Rusiya ilə bağlı bəzi saytlarda və informasiya resurslarında mesajlar var idi. Siyasətdə əvvəlcə diplomatlar işləyir, sonra siyasətçilər, sonra kəşfiyyatçılar, sonra ordu gəlib prosesə qoşulur. Məncə, ilk üç resurs artıq tükənib. Qarabağın dağlıq hissəsində baş verənlər, Ermənistan silahlı qüvvələrinin qondarma Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti zonasında fəallaşması, onların yeni istehkamlar tikmək, mövqelərini möhkəmləndirmək cəhdləri (eyni zamanda Ermənistan Müdafiə Nazirliyi açıq şəkildə bəyan edir ki, Ermənistan Silahlı Qüvvələri hələ də oradadır) və üçtərəfli 10 noyabr bəyanatının əksinə olaraq Rusiyanın bu ərazilərdən çıxarılmasını təmin etməməsi və buna reaksiya verməməsi eyni amildən Azərbaycana qarşı da istifadə oluna biləcəyini göstərir. Bir sözlə, vəziyyət hərbi qarşıdurma istiqamətində gedir”.
Politoloq eyni zamanda təhlükə olsa da, bunun müharibənin mütləq olacağı anlamına gəlmədiyi fikirlərini bildirib. Mmisal olaraq da Türkiyənin Azərbaycana dəstəyini xatırladıb.
“Azərbaycan qazının Aİ-yə tədarükü onu Rusiyanın hədəfinə gətirə bilərmi” sualına cavbab olaraq politoloq bildirib ki, istənilən hadisələr proqnozlaşdırılır. “Daxili sabitliyi pozmaq, bu məqsədlə təxribatçı hərəkətlər etmək də mümkündür. Məsələn, start ayrı-ayrı siyasətçilərin, jurnalistlərin, tanınmış ictimai-siyasi xadimlərin öldürülməsinə cəhddən tutmuş, sosial tələblərlə başlayan, sonra isə kütləvi iğtişaşlara çevrilən proseslərə qədər. Qarabağ cəbhəsində aktivləşmə mümkündür”.
