“Bu üçtərəfli görüşlə bağlı gözləntilər müxtəlif, hətta sensasion idi. Çoxları Moskvanın hansısa yeni təkliflərlə çıxış edəcəyini düşünürdü və Paşinyan ötən gün Putinlə bir saat danışıb və bəyanatda Qarabağın adının çəkilməsini istəyib. Ancaq bəyanat ümumi ifadələrdən ibarətdir, məlum tezislər qeyd olunur, amma Qarabağ yoxdur”. JAMAZ.İNFO xəbər verir ki, bu sözləri Rusiyalı politoloq, Yaxın Şərq və Qafqaz ölkələrinin problemləri üzrə ekspert, Moskvanın rəsmi sözçülərindən sayılan Stanislav Tarasov erməni mediasına verdiyi açıqlamasında deyib.
O qeyd edib ki, Soçi görüşündən sonra yayılan bəyanatda Qarabağ ifadəsi yoxdur, amma Rusiya sülhməramlılarının yerləşdiyi ərazi kimi qeyd olunub. Tarasov bildirib ki, Putin mətbuat konfransında bir çox məsələlərə toxunulduğunu, lakin bəzi mövqelərin bəyanatda öz əksini tapmadığını söyləyib. “O, həmçinin danışıqlar prosesinin, həll yolları axtarışlarının davam edəcəyini və Rusiyanın iştirakı olmadan belə sülh gətirdiyi müddətcə Praqada əldə olunan razılaşmaların kökündən əleyhinə olmadığını bildirib. Baxmayaraq ki, Qarabağ istiqamətində səyləri gücləndirən Qərbin qarşıya qoyduğu məqsədləri başa düşürük. Buradan çıxan nəticə odur ki, Moskva özünü əsas danışıqlar platforması hesab etməyi dayandırır və Qərb platformasını da qəbul edir. Ona görə də bu bəyanat həm də Azərbaycanın 5 məlum prinsipə və 2020-ci ildən başlayaraq üçtərəfli formatda imzalanmış sazişlərə söykənən maraqlarını ifadə edir”.
Rus ekspert vurğulayır ki, sülh müqaviləsinin hazırlanması praktiki olaraq gedir. “Bəzi məlumatlara görə, guya Azərbaycan tərəfindən hazırlanmış hansısa layihə var, onun üzərində Ermənistan işləyir, lakin bəyanatda bu barədə bir kəlmə də yoxdur. Amerika və Brüssel platformaları da qeyd olunmur. Bildiyimə görə, Əliyevlə Paşinyan dekabrda Brüsseldə yenidən görüşəcəklər və onların hansısa saziş, sülh müqaviləsi imzalaması çox mümkündür”.
Tarasov deyir ki, intriqa bunun hansı şəraitdə olacağıdır. “Çünki sülh müqaviləsinin məntiqi ondan ibarətdir ki, siz Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü qəbul edirsiniz. Əgər Ermənistan bunu imzalayırsa, o da Qarabağın Azərbaycanın tərkib hissəsi olduğunu qəbul edir. Məntiqlidir. Üçüncü məqam ondan ibarətdir ki, erməni diplomatiyası AŞ-nin köməyi ilə Minsk Qrupunu dirçəltməyə çalışır. Bununla da Qarabağda qalan erməni anklavının taleyini həll etmək. Amma müharibə zamanı Ermənistanın Qarabağı tanımaqdan imtina etdiyini nəzərə alsaq, burada ikili addım var”.
O rus sülhməramlılarının mandatının uzadılıb-uzadılmayacağı ilə bağlı suala cavab olaraq bildirib ki, Rusiya sülhməramlıları, məsələn, Abxaziyada olduğu kimi, həqiqətən də beynəlxalq mandata malik deyillər. “Hüquqi baxımdan bu, yalnız Rusiya hərbi qüvvələrinin müəyyən kontingentinin Azərbaycan ərazisində olması deməkdir. Və belə olan halda, təəssüf ki, biz Rusiya sülhməramlılarının taleyini, onların orada yerləşdirilməsi şərtlərini sırf Bakı ilə dialoq nəticəsində, İrəvansız həll etməyə borcluyuq”.
O qeyd edib ki, Nikol Paşinyanın nəsə deməsinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. “Reallıqda hüquqi baxımdan belə bir variant açılır. Digər məqam: mandat uzadıla bilər, uzadılmaya da bilər. Müstəsna halda Əliyev Qarabağa hansısa status, San Marino statusu verməyə gedəcək, amma nə olursa olsun, bu, yalnız Azərbaycanın daxilində olacaq. Nəticədə, ziddiyyətlər formal olaraq aradan qalxmayıb. Diplomatik səylər davam edir və indi hamı Qərb oyununun nə fayda gətirəcəyini gözləyir. Putinin neytral mövqe tutması bizim üçün gözlənilməz oldu və bu, bəyanatda maksimuma çatdırıldı”.
Rusiyanın neytrallığının nə ilə bağlı olmasını izah edən Tarasov güman edib ki, Moskvada Qərbin indi böyük oyuna qadir olduğuna inanmırlar. “Çünki Avropada sərsəm hadisələr baş verir, orada böhran var, inanmırıq ki, o vəziyyətdə onlar bacarıqlıdırlar və oynamaqda maraqlıdırlar. Zaqafqaziyada böyük bir oyun. Qərbə getmək istəyirsənsə, get, zəhmət olmasa, razılaşa bilsən, etirazımız yoxdur”.
Rus ekspert Zəngəzur Dəhlizi məsələsinə də toxunaraq, bildirib ki, Azərbaycan buna təşəbbüs göstərir. “10 noyabr bəyanatında Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı heç nə yoxdur. Ermənistan öz versiyasını təklif edir və bu, sırf müzakirə mövzusudur. Amma Rusiya xəritələri olmadan həyata keçirilə bilməyən delimitasiya problemi var. Brüsselin gündəmində moskvalılarla eyni məsələlər var. Onlar sülh sazişi imzalaya bilərlər, bəs nəyin əsasında delimitasiya, Paşinyanla Əliyev arasında şəxsi razılaşmalar həyata keçirəcəklər, yoxsa hansısa başqa xəritələrdən istifadə edəcəklər? Bu, Ermənistanın 2019-cu ildə Versal konfransında təqdim etdiyi 2018-2020-ci illər xəritələri ola bilər. Əgər delimitasiya Rusiya xəritələrinə əsaslanacaqsa, o zaman Rusiyanın orada olduğu ortaya çıxır. Rusiya real güc və faktor kimi mövcuddur, lakin neytrallığı özünə cəlb edib”.
Rus politoloq daha sonra qeyd edib: “Biz görürük ki, İrəvan Moskva ilə Brüssel arasında necə qapı-qapı oynayır və Əliyev o oyuna mane olmur. Sülh müqaviləsini harada imzalaması onun üçün fərq etmir – Moskvada, Brüsseldə və ya Tehranda, çünki söhbət onun şərtlərindən gedir. Moskva da buna belə baxır: nərd oynamaq qərarına gəlsəniz, oynayın. Görək kim nə qazanacaq”.
“Rusiyanın regionda moderator roluna qayıtdığını deyə bilərikmi” sualına cavab verən Tarasov qeyd edib ki, xeyr, Rusiya baş moderator rolundan imtina etdi və moderatorlardan biri oldu.
